In het nieuwste nummer van Van Twaalf tot Achttien, vakblad voor voortgezet onderwijs uitgave januari-februari 2023, wordt in de colum Gast Recensie, geschreven over Janus Korczak. Het lijkt mij goed om dit nieuwsblog te beginnen met een stukje over hem.
Wie is Janus Korczak?
Janusz Korczak (Warschau 1878 of 1879 – Treblinka 1942) was een Pools-Joodse (kinder)arts, pedagoog en weeshuisdirecteur. ‘Janusz Korczak’ was de schrijversnaam van Henryk Goldszmit en onder dat pseudoniem hield hij een zeer vroeg pleidooi voor de rechten van kinderen. Na een korte loopbaan als huisarts en kinderarts werd hij in 1912 directeur van het Joodse weeshuis Dom Sierot (Huis der wezen) in Warschau. Daar praktiseerde hij zijn ‘pedagogiek van het respect’ waarover hij ook een groot aantal boeken schreef. Daarnaast was hij de auteur van kinderboeken en felle essays waarin hij de kindonvriendelijkheid van de maatschappij aan de kaak stelde.
Korczak heeft geen vastomlijnde pedagogische theorieën ontwikkeld. Zijn visie komt voort uit zijn dagelijkse contact met kinderen. Hij streeft er naar zo objectief mogelijk naar kinderen te kijken. Hij onderzoekt waarom kinderen handelen zoals ze handelen. De vooroordelen die er over kinderen bestaan, probeert hij te ontmaskeren. Korczak wordt gedreven door de wil kinderen echt te begrijpen. Nooit komt hij met een wonderrecept over hoe je met kinderen om zou moeten gaan. Hij spoort opvoeders aan steeds zelf na te denken. Er zijn nu eenmaal gedachten die je zelf met pijn en moeite moet vormen, aldus Korczak.
Enkele citaten van Korczak:
“Leer eerst jezelf kennen, voordat je kinderen wilt leren kennen. Kijk eerst wat je zelf kunt, voordat je begint de rechten en plichten van kinderen af te bakenen. Je bent zelf het kind onder al die kinderen dat je vóór alles moet leren kennen, opvoeden en opleiden. Het is een van de meest kwalijke fouten te denken dat pedagogie een wetenschap is die het kind betreft en niet de mens”
“Laten we ervan uitgaan dat we van een krachtige jonge eik een poëtische berk willen maken of van een fragiele berk een robuuste eik. We beginnen te snoeien, te zagen, te breken, te verbuigen – totdat de boom afsterft. Nee… zo’n belachelijke vergissing zouden we bij een boom nooit maken, maar wel bij een kind”
“Aan de basis van het pedagogisch handelen, ligt het zien met je hart” ( Janusz Korczak)